برات چیست و قوانین آن
مهمترین و پرکاربردترین سند در معاملات تجاری، برات یا حواله می باشد که اغلب برای پرداخت بدهی و جابجایی پول بین افراد و شرکت ها کاربرد دارد. در گذشته های دور، استفاده از این سند در تجارت رواج داشته و افراد را قادر می سازد تا در عوض پرداخت نقدی، از طریق امضای سند تعهد دهند تا مبلغی را در تاریخ مشخص پرداخت نمایند. یکی از ابزارهای موثر در تسهیل و ایمنی مبادلات تجاری، برات می باشد زیرا دارای قابلیت پیگیری و ایجاد اعتماد بین طرفین معامله است. در این رابطه می توان با بهترین وکیل دعاوی تجاری در تهران به مشورت پرداخت.
بررسی معنا و مفهوم برات
به طور کلی می توان گفت، برات سندی تجاری در دنیای تجارت است که برای جابجایی پول بین افراد و شرکت ها کاربرد دارد. در صورت بدهکاری به شخص یا شرکت و عدم تمایل به پرداخت آن به صورت نقدی، می توان به برات متوسل شد. در برات باید ذکر گردد که فردی دیگر یا بانک در تاریخ مشخص، از طرف شما مبلغی را به عنوان بدهی به فرد یا شرکت پرداخت می کند. به عبارتی، برات نوعی سند مالی است که عنوان می کند چه کسی باید چه مبلغی را به چه فردی و در چه زمانی پرداخت نماید. برات همچون چک و سفته از ابزارهای مهم معاملات تجاری شناخته می شود. با استفاده از این ابزار می توان پرداخت و جابجایی پول را به راحتی انجام داد.
آشنایی با انواع برات
برات در علم حقوق، باعث می شود فردی به شخص دیگر دستور دهد مبلغی را در موعد مقرر به شخص سوم یا فردی که ایشان حواله دهد، پرداخت نماید.
1. برات دیداری
این نوع ابزار تجاری، در صورت ارائه به برات گیر بلافاصله قابل پرداخت می باشد. دارنده برات با مراجعه به برات گیر و ارائه برات، قادر به دریافت مبلغ این سند تجاری خواهد بود.
2. مدت دار
در این نوع برات، پرداخت به تاریخ مشخص در آینده موکول می شود. به طور معمول، این تاریخ سررسید برات نام دارد.
3. شرط دار
پرداخت این سند تجاری مهم منوط به تحقق شرایط خاص می باشد. این شرط به رویدادهای مختلف همچون فروش کالا، دریافت وجه یا تحقق وضعیت خاص مربوط می باشد.
4. انتقال پذیر
دارنده در این نوع برات، با ظهرنویسی قادر به انتقال آن به شخص دیگر می باشد. به طور کلی می توان گفت، منظور از ظهرنویسی، امضای پشت این سند تجاری و قید عبارت به حواله به و ذکر نام شخص جدید است.
5. غیر قابل انتقال
دارنده این سند تجاری، قادر به انتقال آن به شخص دیگر نمی باشد. به طور معمول، این برات در وجه شخص خاص صادر می گردد.
6. ساده و سازشی
در این نوع برات، هیچ قیدی در آن ذکر نمی گردد و پرداخت آن طبق شرایط عمومی قانون تجارت صورت می گیرد.
مزایا و معایب برات
از مهمترین مزایای برات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم نیاز به جابجایی مستقیم پول
- افزایش امنیت در معامله ها
- راحتی در مبادله و انبارش راحت
در حالی که مهمترین معایب این سند تجاری، شامل موارد زیر هستند:
- شفاف نبودن سیستم حواله ها به دلیل ثبت غیر فانونی آن در برخی موارد
- ایجاد حواله های تقلبی
- انتشار حواله بدون پشتوانه
سیستم حواله ها در طول تاریخ همواره به قدرت خود باقی مانده است، البته دستخوش تغییرات جالب نیز شده است.
قوانین برات
با توجه به قوانین حاکم بر کشور، می توان قوانین زیر را برای این سند تجاری در نظر گرفت:
- باب این سند تجاری، حواله است از این رو دارنده این سند در مقابل ذمه مشغول خود این کار را انجام می دهد. هر گاه پس از انجام این کار، فرد انکار مدیونیت نماید از ایشان پذیرفته نخواهد شد.
- نخستین دارنده این سند تجاری، می تواند آن را به اسم فرد دوم حواله کند. فرد دوم نیز می تواند به فرد سوم انتقال دهد و این امر همچنان ادامه دارد. به طور کلی، تمام حواله دهندگان برای قبول آن کفیل یکدیگر می شوند. در صورت اعتراض به این سند تجاری، صاحبین آن باید به فرد قبل خود رجوع کنند و وجه برات را دریافت کنند.
- اگر دارنده برات قبول یا نکول آن را مطالبه کند، شخصی که به ایشان حواله شده باید در طول 48 ساعت سند تجاری مزبور را صراحتا قبول، نکول، مهر یا امضا کند.
- اگر براتی که به شما حواله شده را قبول کنید ملزم به ادای وجه قبولی خود خواهید بود. قبول این سند نباید معلق به شرط باشد.
- در صورتی که این سند تجاری به نام شما حواله شده باشد، می توانید بخشی از آن را قبول کنید. دارنده این سند می تواند نسبت به بقیه وجه اعتراض کند.
- اگر در ماه پنجم ظرف 48 ساعت شخصی که به ایشان حواله شده، قبولی عنوان نکند دارنده پس از انقضای این مدت زمان می تواند این سند تجاری را به اتاق تجارت ببرد و نسبت به آن اعتراض کند. تا 24 ساعت از تاریخ این مطالبه، اتاق تجارت سند تجاری را پروتست می کند. در صورت عدم تاسیس محکمه تجارت به صورت رسمی، در جایی که این اتاق تشکیل نشده نیز محکمه ابتدایی حقوق و اداره حکومت محلی پروتست را انجام می دهند.
موعد پرداخت این سند تجاری
در رابطه با موعد پرداخت این سند تجاری باید نکات زیر را به خاطر داشت:
- به وعده از صدور: در این سند تجاری، دارنده باید در زمان سررسید برای دریافت بدهی خود رجوع نماید.
- به وعده از رویت: در این سند مشخص می گردد که یک ماه پس از تاریخ رویت، برات باید نقد شود.
- به روز معین: در این سند تجاری، تاریخ سررسید از اهمیت ویژه برخوردار است و در همان روز پرداخت خواهد شد.
- به رویت: تاریخ سررسید در این سند تجاری از اهمیت کمی برخوردار می باشد. در زمان مراجعه دارنده برات به صادرکننده، طلب ایشان باید پرداخت گردد.
کلام آخر
افزایش خرید و فروش و معاملات تجاری، تغییرات سریع ارز در بازار سرمایه دعاوی اسناد تجاری را به یکی از رایج ترین و فراوان ترین پرونده ها در دادگاه های داخلی تبدیل کرده است. این حجم از دعاوی باعث شده، در این سال ها قوانین نیز دستخوش تغییرات شوند. همواره سعی شده قوانین مطابق شرایط موجود به تصویب برسند. همچنین موضوع اسناد تجاری همچون برات از پرکاربردترین و حساس ترین موارد در دستگاه قضایی کشور هستند.